زایلیتول یک الکل قند طبیعی است که در مواد گیاهی یافت می شود. بیشتر زایلیتول تجاری از پوست درختان توس استخراج می شود و به عنوان جایگزین قند در مواردی مانند آدامس های بدون قند و همچنین کتوهای بدون قند و رژیم های غذایی کم کربوهیدرات استفاده می شود.
فهرست مطالب مقاله زایلیتول سلامتشین :
- زایلیتول چیست؟
- کالری زایلیتول
- تاریخچه کشف زایلیتول
- کاربردها
- مقایسه زایلیتول با استویا و اریتریتول
- آیا زایلیتول در کتو مجاز است؟
- مضرات زایلیتول
- جمع بندی
زایلیتول چیست؟
این ماده الکل قند طبیعی است. این بدان معناست که در سطح مولکولی درست مثل قند است، اما چند اتم اضافی به آن متصل است که آن را در طبقه بندی الکل قرار می دهد. البته این الکل با الکل هایی که فرد را مست می کنند متفاوت است. در واقع، این ماده مایع نیست و درست همانند شکر است. زایلیتول طعم شیرینی دارد و بر خلاف شیرین کننده های مصنوعی، طعم آن در دهان ماندگار نیست. زایلیتول برای بیماران دیابتی و افراد دچار قند خون نیز مضر نیست.
کالری زایلیتول
هرچند زایلیتول طعم شیرینی دارد و به همین خاطر جایگزین شکر می‌شود، فاقد شکر است و از سایر شیرین‌کننده‌های سنتی کالری کمتری دارد. در واقع کالری آن ۴۰درصد کمتر از شکر است و هر قاشق چای‌خوری از زایلیتول حاوی ۱۰ کالری است. (هر قاشق شکر ۱۶ کالری دارد.)
تاریخچه کشف زایلیتول
در سال ۱۸۹۱ ، یک شیمیدان آلمانی به نام امیل فیشر برای اولین بار زایلیتول را با استفاده از D-xylose تولید کرد. با این حال ، خلوص آن مشکوک بود زیرا حاوی مقادیر کمی قند الکلی دیگر بود. زایلیتول تا دهه ۱۹۳۰ و جنگ جهانی دوم فقط یک ماده شیمیایی تحقیقاتی بود.
در دهه ۱۹۳۰ ، شیمیدانان و مهندسان به دنبال کمبود قند و شکر ناشی از جنگ در کشورهایی مانند فنلاند به دنبال یافتن شیرین کننده های جایگزین بودند. قبل از اینکه خلوص و فواید این قند الکی ، واقعاً به واقعیت تبدیل شود و در مقیاس بزرگ تولید شود، کمبود قند با پایان جنگ برطرف شد و دوباره این قند الکلی به تاریخ پیوست.
این قند تا سال ۱۹۷۵ ناشناخته بود ؛ تا اینکه یک شرکت فنلاندی اولین تولید گسترده آن را آغاز کرد. در همان زمان ، یک شرکت سوئیسی نیز ؛ علاقه ای زیادی به تولید این قند الکلی داشت ، بنابراین این دو شرکت در سال ۱۹۷۶ به هم پیوستند و شرکت Xyrofin را تاسیس کردند. تا قبل از سال ۱۹۷۰ بیشتر از این قند ، برای افراد تحت رژیم های دیابتی یا تغذیه تزریقی استفاده می شد. در سال ۱۹۷۵ ، اولین آدامس جویدنی زایلیتول در فنلاند عرضه شد.
کاربردهای زایلیتول
جلوگیری از پوسیدگی دندان: مصرف محصولات حاوی این شیرین‌کننده از جمله آدامس، آب‌نبات و خمیردندان خطر پوسیدگی دندان بزرگ‌سالان و کودکان بالای ۵ سال را کاهش می‌دهد. اما اثر این ماده برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان زیر ۵ سال مشخص نیست. جامعه دندان‌پزشکان بزرگ‌ترین حامی زایلیتول برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است.
عفونت گوش: به نظر می‌رسد دادن محصولات حاوی این شیرین‌کننده مثل آدامس، لوزی یا شربت‌های روزانه بعد از وعده‌های غذایی به کودکان پیش‌دبستانی خطر عفونت گوش را کاهش می‌دهد. البته به نظر می‌رسد دادن زایلیتول درست بعد از شروع عفونت ریوی نمی‌تواند از عفونت گوش پیشگیری کند.
رژیم غذایی کم‌کالری/کم‌شکر: این ماده غذایی فاقد فروکتوز است و ترشح انسولین از پانکراس را تحریک نمی‌کند. بنابراین بر میزان قند خون و انسولین بدن تأثیر زیادی ندارد.
رژیم کتو: مثل سایر شیرین‌کننده‌های کم‌کالری مثل استویا، زایلیتول در بسیاری از محصولات کم‌کربوهیدرات به کار می‌رود و مصرف آن در رژیم کتوز اختلالی ایجاد نمی‌کند. البته به شرطی که به مقدار زیاد مصرفش نکنید.
شوینده بینی: احتمالا ترکیب زایلیتول با آب برای شست‌وشوی سینوس‌ها ایمن است.
محافظت از بدن: مشخص شده است که این قند الکلی ، باعث افزایش فعالیت گلبول های سفید خون در مبارزه با باکتری های مضر در بدن می شود و بنابراین می تواند به ایجاد ایمنی ، محافظت در برابر بیماری های دژنراتیو مزمن و مزایای ضد پیری کمک کند. این قند الکلی در مهار قارچ کاندیدا ، یک بیماری جدی و سایر باکتری های مضر از جمله H. pylori که در بروز بیماری های لثه ، بوی بد دهان ، زخم و سرطان معده نقش دارند ، موثر است.
کاهش وزن: یکی از اثرات زایلیتول این است که پروسه ی هضم غذا را آرام می کند و در نتیجه مدت زمان بیشتری طول می کشد تا معده خالی شود. به این معنا که افرادی که زایلیتول مصرف می کنند برای مدت طولانی تری احساس سیری می کنند، درست شبیه به وقتی که غذایی با محتوای فیبر بالا مصرف شده باشد. زمانی که معده پر باشد، کمتر تمایل به خوردن اسنک ها یا میان وعده ها و همچنین پرخوری در یک وعده غذایی پیش می آید. به این ترتیب زایلیتول به رعایت رژیم غذایی سالم و با کالری متعادل ودر نتیجه کاهش وزن کمک می کند.
قندی بدون ضرر در افراد دیابتیک: زایلیتول قندی است که در افراد دیابتیک می تواند بدون نگرانی به جای ساکاروز که در قند و شکر معمولی وجود دارد استفاده شود. شکر معمولا GI یا گلیسمیک ایندکسی در حدود 70 تا 100 دارد، درحالیکه GI زایلیتول در حدود 3 تا 7 است. این بدان معناست که این ماده تاثیر کمی بر قند خون و انسولین دارد و بدن می تواند زایلیتول را بدون نوسان در سطح قند خون مصرف کند.
جهت آشنایی با رژیم کتو کلیک کنید
مقایسه زایلیتول با استویا و اریتریتول
- استویا نوعی شیرین‌کننده است که از گیاهان به دست می‌آید، اما استویای موجود در بازار ۱۰۰درصد خالص نیست و معمولا با زایلیتول و پرکننده‌های بیماری‌زا مثل دکستروز و شکر همراه است.
زایلیتول و اریتریتول هر دو محصول الکل قند هستند، اما زایلیتول حاوی کالری و اریتریتول فاقد کالری است. زایلیتول تأثیر کمی بر قند خون دارد، اما اریتریتول اثری ندارد و برای افراد دیابتی مناسب‌تر است. همچنین زایلیتول، به‌خصوص به مقدار زیاد، در بعضی افراد موجب اسهال می‌شود و به همین دلیل این افراد اریتریتول را ترجیح می‌دهند.
شیرین ولی بدون قند (بیشتر بدانید)
آیا زایلیتول در کتو مجاز است؟
در حالی که زایلیتول حداقل اثرات مستقیمی بر وزن بدن و سطح قند خون شما دارد، جایگزین‌های قند بهتر دیگری نیز وجود دارد. زایلیتول و سایر شیرین کننده های مصنوعی، علاوه بر داشتن اثرات میکروبیوم ناشناخته، می توانند هوس های ناسالمی را که قبل از رژیم کتو ایجاد کرده اید، تقویت کنند.
وقتی برای پاداش دادن به خود یا مقابله با استرس غذاهای شیرین می خورید، مغز شما مسیرهای پاداش مشابهی را روشن می کند، صرف نظر از اینکه آنها حاوی قند طبیعی هستند یا جایگزین شکر. اگر می‌خواهید در رژیم کتو موفق شوید، بهترین تمرین این است که بیشتر غذاهای شیرین را حذف کنید و اجازه دهید هوس خود به خود از بین برود.
هنگامی که رابطه سالم تری با غذا ایجاد کردید، می توانید از جایگزین های شکر به عنوان راهی برای لذت بردن از غذاهایی استفاده کنید که معمولاً نمی توانید بدون خروج از کتوز بخورید. مقادیر کمی زایلیتول در آدامس یا خمیر دندان خوب است و حتی ممکن است به سلامت دهان و دندان کمک کند.
در حالی که زایلیتول از نظر فنی کتو است، اما بهترین شیرین کننده کتو نیست، به خصوص اگر ممکن است حساس باشید یا هوس قند خود را مشکل ساز بدانید. نکته اصلی این است که شیرین کننده های کم کربوهیدرات بهتری برای دستور العمل های کتو شما وجود دارد.
مضرات زایلیتول
هرچند این شیرین‌کننده ماده‌ای کاملا طبیعی معرفی می‌شود، کلمه «طبیعی» معنی «مناسب برای شما» یا حتی «غیرسمی» ندارد. بدتر از آن گزارش‌های موجود در اینترنت واضح نیستند و به نظر می‌رسد مصرف خوراکی و شوینده‌های حاوی آن مفید است، اما شاید سبب مشکلات گوارشی مثل اسهال شود.
در حالت طبیعی زمانی که غذا هضم می‌شود، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد آن در روده کوچک وارد جریان خون می‌شوند. اما زمانی که ترکیبات شیمیایی مثل زایلیتول مصرف می‌شوند، بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند و این ماده دفع می‌شود. گاهی این مواد با سایر غذاهای مصرفی، آنزیم‌های پانکراس و اسید معده تداخل دارند و عوارض جانبی ایجاد می‌کنند. در خصوص زایلیتول این مسئله اختلال گوارشی نامیده می‌شود.
مشکلات گوارشی: این شیرین‌کننده معمولا در غذا استفاده می‌شود. مصرف روزانه ۵۰ گرم زایلیتول در آدامس، آب‌نبات، لوزی، خمیردندان و شوینده دهان ایمن است. اما ممکن است در بعضی افراد موجب اسهال و نفخ شود. مصرف مقدار زیاد این ماده ممکن است غیرایمن باشد. الکل قند موجب ورود آب به روده و تخمیر باکتریایی می‌شود. از آنجایی که باکتری‌ها نمی‌توانند این ماده را به‌خوبی هضم کنند، پروتئین‌ها تخمیر می‌شوند و محیط خوبی برای رشد باکتری‌های مضر فراهم می‌کنند و مشکلات گوارشی مثل نفخ، اسهال و یبوست را به همراه دارند.
افزایش وزن: مصرف زایلیتول و سایر شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌تواند موجب اضافه‌وزن شود. این مواد صدها و هزاران بار شیرین‌تر از شکرند. در واقع افرادی که از سر عادت از شیرین‌کننده استفاده می‌کنند، آن‌قدر حساسیتشان به شیرینی از بین می‌رود که ممکن است غذاهای سالم شیرین‌نشده برایشان اشتهاکورکن باشد و به رژیم غذایی بدون کالری شیرین‌شده روی بیاورند.
جمع بندی
زایلیتول یک الکل قند طبیعی است که در مواد گیاهی یافت می شود. بیشتر زایلیتول تجاری از پوست درختان توس استخراج می شود و به عنوان جایگزین قند در مواردی مانند آدامس های بدون قند و همچنین کتوهای بدون قند و رژیم های غذایی کم کربوهیدرات استفاده می شود.
جهت تهیه زایلیتول سلامتشین کلیک کنید
